Vanuit het zuidfranse Fréjus whatsappt vriend Robin, die onze passie voor zee en zeilen kent, een foto, met daarbij de woorden: ‘à compléter’…

Aangevuld en vertaald:

‘Er zijn drie soorten mensen, de levenden, de doden en zij die op zee varen…’

Wie het precies zei en waarom, daar is niet zo veel zekerheid over, maar het maakt wel duidelijk hoe men al van in de Oudheid over zeelui denkt. Dat hun lot zo onzeker is dat ze niet meer bij de levenden -lees: normale mensen- gerekend worden, maar dat ze toch ook niet helemaal weg -lees: dood- zijn. In die tijd verdween een schip gewoon letterlijk aan de horizon.

Vandaag de dag ondenkbaar. Dankzij wonderlijke zaken zoals GPS, AIS, Marine Traffic en andere slimmigheden volg je boten in real time. Drones filmen wedstrijdboten in de Indische Oceaan en luttele uren later hap je die hallucinante beelden satelliet- en Facebookgewijs weg bij je ontbijt…

Maar vijftig jaar geleden, in 1968, was van dat soort spitstechnologie nog geen sprake en konden zeilers echt nog verdwijnen aan de horizon. Zo ook de negen deelnemers aan de Sunday Times Golden Globe Race, de allereerste non-stop solo rond de wereld zeilwedstrijd. Slecht één van hen, de illustere Robin Knox-Johnston, haalde na 312 dagen de finish. Zeven anderen gaven op. Eén zeiler kwam om het leven…

Donald Crowhurst was zijn naam.

Het bittere verhaal van Donald Crowhurst is in deze tijden van mediagekte en fake news plots weer opvallend actueel en inspireerde bijna gelijktijdig twee cineasten. De Britse film ‘Crowhurst’ is voor zo ver ik weet niet in de zalen bij ons, maar naar de Amerikaanse verfilming ‘The Mercy’ gaan we kijken.

Donald Crowhurst neemt in 1968 niet alleen voor het avontuur maar vooral uit geldnood deel aan de Sunday Times Golden Globe Race. De prijzenpot moet de redding worden voor zijn wankele bedrijfje Teignmouth Electron. Het gaat een risicovolle onderneming worden, niet alleen omdat hij bitter weinig zeilervaring heeft, maar ook omdat er bij de voorbereidingen veel mis gaat.

De bouw van zijn trimaran loopt zo veel vertraging op dat hij de uiterste vertrekdatum dreigt te missen. Maar de druk -onder andere van de pers- is zo hoog dat de twijfelende Donald, ook al is zijn schip niet klaar, toch het ruime sop kiest.

Als hij voor vrienden en familie aan de horizon verdwenen is, wordt het hopeloze van zijn waagstuk dag na dag duidelijker. Maar wanneer via korte momenten van radiocontact blijkt hoe hoog de verwachtingen aan land gespannen zijn, wordt hij radeloos. Falen wil hij niet, doorgaan is onmogelijk. En daar gaat het mis. Sukkelend op de oceaan begint hij te liegen over zijn positie. Hij start een tweede logboek, creëert zorgvuldig een vals traject, een verzonnen reis om de wereld.

Dit fake news communiceert hij mondjesmaat met het thuisfront. Dat brengt hem steeds meer in moeilijkheden want plots blijkt hij -vanuit zijn valse positie- op kop te liggen. De journalisten smullen er van. Nu de andere deelnemers een na een opgeven, maakt de pers van underdog Donald een ware held. Mentaal gaat het helemaal bergaf met de eenzame zeiler. En dan valt alle radiocontact weg… Weken later wordt de Teignmouth Electron verlaten aangetroffen door een vrachtschip, van de schipper geen spoor. Enkel met een wanhoopsdaad hoopte Crowhurst nog genade te vinden.

De vertolkingen van Colin Firth en Rachel Weisz en een fiks filmbudget ten spijt zijn de kritieken over de film allesbehalve lovend. Maar kijk, cinema en zeilen, ik vind het zelden een geslaagd huwelijk. Hoe het er op een boot aan toe gaat op volle zee krijg je aan niet-zeilers al nauwelijks uitgelegd, laat staan beproevingen als die van Donald Crowhurst. Toch ben ik het niet helemaal eens met de filmcritici en heb wel genoten van de film…

Maar ik moet het die filosofen uit de Oudheid nageven, zeelui zijn echt wel een héél aparte categorie. En om dat geloofwaardig in een film te vatten, eenvoudig is het niet…

Maar niet getreurd voor wie de film niet geslaagd vindt, er is ook nog altijd het boek, dat wel positieve kritieken krijgt. ‘Een meesterwerk’ en ‘fascinerend’ wordt The Strange Last Voyage of Donald Crowhurst, geschreven door journalisten Nicholas Tomalin and Ron Hall, lovend genoemd. Er is nu ook een Nederlandse vertaling van, ongetwijfeld een perfecte aanvulling van de scheepsbibliotheek..

BewarenBewarenBewarenBewarenBewarenBewarenBewarenBewaren