Maandelijks archief: juni 2022

‘Skjærgårder’, trollen en een gletsjer. Helgeland.

Posted on by
2

5 tot 11 juni 2022

Er was eens een bevallig trollenmeisje dat Lekamøya heette. Op een maanverlichte nacht ging ze samen met haar zes zusjes baden in zee. Maar dat had vreselijke reuzentrol Hestmannen gezien… In vuur en vlam snelde hij naar het zuiden, hij moest en zou Lekamøya hebben. Angstig sloegen de meisjes op de vlucht maar ze waren snel buiten adem en vielen uitgeput neer. In haar eentje haastte Lekamøya zich verder. De bergkoning, haar engelbewaarder, had alles in de gaten. En toen Hestmannen uit colère pijl en boog bovenhaalde, kwam de bergkoning in actie. Hij gooide zijn hoed de lucht in, de pijl ging er dwars doorheen en redde Lekamøya. Precies op dat moment kwam de zon op. Trollen verdragen geen zonlicht en het hele strijdtoneel veranderde op slag in steen. Lekamøya werd het eiland Leka, de zusjes de bergketen Syv Søstre op het eiland Alsten en Hestmannen het eiland Hesmanøya. En de hoed van de bergkoning, die werd het eiland Torget met daarop een berg, Torghatten. Het gat van de pijl, dat zit er nog steeds in. En daar zeilen wij nu naar toe…

Het is koud maar mooi zeilweer als we vertrekken uit Rørvik. Op hetzelfde moment varen nog twee boten uit, een Nederlandse catamaran en de rode Noorse Koopmans, Anna. De kust van Helgeland strekt zich uit van Rørvik tot Bodø. In vogelvlucht is dat 164 mijl, in het echt een veelvoud aan mogelijke vaarmijlen… Er zijn fjorden, eilanden, bergen, een gletsjer, de Poolcirkel en eindeloos veel zeil- en afmeeropties.

Onze reis is niet uitgestippeld. We plannen elke volgende tocht onderweg, dag na dag… Daarvoor putten we, behalve uit bijbel Norway van Judy Lomax, ook inspiratie uit de digitale Norwegian Cruising Guide. In die vaargids, met veel foto’s geïllustreerd, valt me ineens wat op. Ik stoot Las aan en wijs op een foto: ‘Kijk, dat is toch de Anna? En dan wijs ik achter ons, ‘Kijk, daar vaart ze!’ Scrollend door het boek zie ik de rode Koopmans nu op meerdere foto’s, vaak in ankerplekjes om bij weg te dromen. Wel verdraaid. De man die ons eergisteren aan een ligplaats hielp in Rørvik en daarna nog een praatje kwam slaan, blijkt één van de auteurs te zijn van de vaargids…

De hoed van de bergkoning hebben we gezien. Het was een straffe wandeling en in het reuzegrote gat tochtte het verschrikkelijk. Bij terugkeer worden we verrast door een kort moment met heel bijzonder avondlicht.

Onze volgende keuze wordt ankerplek Hjartøya, omdat je er zo’n mooi zicht hebt op de bergketen Syv Søstre, de zeven zussen. Hoe klonk het nu weer in die mythe? Lekamøya versteende tot het eiland Leka en haar zes zussen tot de machtige bergketen. En toch heten die de zéven zussen? Noorwegen verwart wel meer. We verdwalen voortdurend op de kaarten en raken de kluts kwijt bij de namen. Wat dacht je van Borgundøya, Borgarøya, Bjorøyna, of Bjarkøya? Of van verschillende eilanden met dezelfde naam?

Rodøya, bij voorbeeld, daar zijn er twee van. Op één ervan een berg in de vorm van een leeuw, Rodøyløva. Vanop de ankerplek tussen Renga en Hansøya, onze derde keuze hier in Helgeland, kijk je er op uit. Net voor we hier aankwamen, zeilden we de Poolcirkel over, bij het eiland Vikingen, 66°32’N 12°58’E. Daar klinken we op wanneer we later, na een verkennend rondje aan land, prinsheerlijk achter ons anker liggen. ’s Avonds vaart een boot de ankerplek in. Kijk eens aan, het is de Anna! We zwaaien en nodigen de schipper uit voor een biertje. En maken kennis met Hans Jakob Valderhaug. Die hier wel elke archipel, elke skjærgård (spreek uit als sjaargoor) lijkt te kennen…

Het waw-gehalte blijft toenemen. Met als hoogtepunt misschien wel de Svartisen gletsjer in Holandsfjorden. Aan de Engen Gjestebrygge, aan het eind van de fjord, is plaats voor zes boten. We komen er toe als zesde boot en zesde nationaliteit. Frankrijk, Nederland, Groot-Brittannie, de VS, Zwitserland en België liggen hier knusjes bij elkaar. Met frontaal zicht op de gletsjer… Waaide het overdag nog pittig in de fjord, ’s avonds verandert het water in een glasharde spiegel. Om 3:00 ’s nachts is het nog 3°C maar donker wordt het niet meer…

De volgende dag trekken de meeste boten alweer verder en komt er ook een nieuwkomer bij. Wij maken de sublieme wandeling tot vlak bij het gletsjerijs. Mijn fototoestel gaat in overdrive…

Op onze laatste ankerplek, Røssøya blijf ik op tot lang na middernacht. Magisch om zien hoe de zon tussen twee heuveltjes zakt, er blijft hangen en… weer opgaat. Trollen zullen we niet zien…

Helgeland is van een absolute grootsheid, zelfs ons zuinige proeven was overweldigend. De mogelijkheden zijn eindeloos, van beschutte routes binnendoor, tot gewaagdere tochten buitenom. Er zijn ankerplekken, afmeerpontons of haventjes. En ik heb al heel wat genoteerd voor op de terugweg. Vega, Træna, Lovund, Myken, Dønna, Leka, … Ze nu nog terugvinden op de kaart…

Verwaaid in Rørvik

Posted on by
6

In Rørvik, vanwaar de mooie Helgeland kust begint, hoef je niet echt te zijn. Tenzij er storm op til is… Het weer voorspellen in Noorwegen is een uitdaging. Weersystemen komen van ver over zee en ondergaan soms tal van gedaanteverwisselingen tegen dat ze aan land gaan. Eenmaal daar kan het onregelmatige reliëf lokaal voor allerlei verrassingen zorgen. En in fjorden kunnen fallvinder of valwinden onverwachts uithalen. Lees je op de schaal van beaufort pas bij windkracht 9 het woord ‘storm’, het Meteorologisk institutt geeft al stormwaarschuwing vanaf windkracht 7. Dat is vandaag te lezen op hun app YR en dat nemen we ernstig. It is not recommended to be at sea in a small boat, staat er.

En zo beslissen we om tóch maar Rørvik aan te lopen… Trondheim ligt inmiddels al twee mooie afmeerplekken achter ons…

Beian. Volgens onze vaargids een vissershaven maar meer dan een paar verlaten huizen zien we niet. Het is er bladstil. En dan vaart een kleine motorboot met drie mannen de havenkom in. Even later nog een. En nog een. Ze hebben hengels, manden en bakken mee. Later zien we hoe de mannen bij een houten kade hun vangst lossen en de vis schoonmaken, hun stemmen dragen ver over het water. Ze blijven tot laat in de nacht bezig. De volgende morgen zien we hoe we een nachtje traag rond ons anker gecirkeld hebben, in een perfecte rondedans.

Ansteinsund. Bij aankomst zijn er enkel rotsen te zien. Stompe, grijze, gladde rotsen. Hoge, lage, verre, dichte. Voortdurend verschuiven die door wind en water gepolijste steenmassa’s wanneer we ze voorbijvaren. Het lijken oer-keien, desolaat en onherbergzaam, zonder bomen of struiken. De dieptemeter geeft 70 meter aan, dan 50 en ten slotte 20, 10. We volgen nauwgezet de uitgezette koers in een geul naar binnen. Houden voldoende afstand van een staak die een venijnig geïsoleerd rotsje aanduidt. En varen langzaam de afmeerplek open. Een handvol huisjes op poten van steenblokken, en een gjestebrygge, of gastenponton.

Overnachtingsgeld 50 NOK of 5,00€. Mét elektriciteit 8,00€… Er hangt nevel rond de huizen en boven de rotsen, er is geen levende ziel te bekennen. Een meeuw klaagt. We gaan even de kant op voor een kleine wandeling. Wat een volhouders zijn het, de bloemen en planten die hier standhouden. Mos in alle tinten van grijs en groen kleeft aan de rotsen. Hier en daar een fijn klein bloempje. Tussen alle grijzen een paar verrassende vleugjes roze, voorzichtige frivoliteit in deze beetje barre omgeving.

Ansteinsund voelt als een vijfsterren-verblijf. We slapen er prinsheerlijk en ontbijten met vers, in de pan gebakken brood. De omgeving kan ik je niet geven, het recept van het brood wel. Ik kreeg het van sy DanceMe, die het op haar beurt van sy Puff kreeg…

300g bloem – 200g water – 1 koffielepel droge gist – 1 koffielepel zout – 1 koffielepel suiker

Bloem en gist mengen, met het water tot een stevig deegje roeren. Suiker en zout toevoegen en nog eens goed mengen. Een antikleefpan met olie invetten en het deegje erin doen. Een nacht laten rijzen onder deksel of plastic folie. Bakken op een heel laag vuur met deksel gedurende 15 à 20’. Omdraaien en nog eens 5 à 8’ bakken zonder deksel. Na afkoelen (als je zo lang kan wachten…) in dikke plakken snijden en genieten!

Je kan lekker variëren op dit basisrecept. Zo voegde ik al eens noten, rozijnen en gedroogde abrikozen toe. Of zwarte olijven, zongedroogde tomaten, stukjes gegrilde parika en tijm voor een hartige versie. Met wat kaas erbij een ideale picknick… Of serveer het met krokant gebakken spek, een echte Viking-lunch!

Maar nu terug naar Rørvik. We zijn niet de enigen die er komen schuilen voor het barre weer, het gastenponton ligt vol. Dobberend kijken we vertwijfeld rond, op zoek naar een afmeerplek. En dan duikt iemand vanuit zijn kajuit en maakt een breed handgebaar richting de reddingsboot. Hee, daarachter ligt nog een goed beschutte steiger, ideaal om een dagje verwaaid te liggen.

In Rørvik hoef je niet echt te zijn. Maar nu we er toch zijn, kijken we graag even rond. En komen er terecht in een nogal aparte kerk waar net een konfirmasjon gudstjeneste, Heilige Communie-viering gaat beginnen, ontdekken er het boeiende aanbod in de Fjelleskøpet, de Noorse ‘boerenbond’ en kunnen er ontzettend goed bevoorraden in een grote Rema 1000 vlakbij onze afmeerplek!

Van zodra het stormweer over is, zeilen we naar Helgeland!

Ontmoeting in Trondheim

Posted on by
2

Een bladwijzer is een handig ding. Zeker in een vaargids die je langs een kust loodst die in totaal, alle fjorden, baaien én omtrekken van eilanden inbegrepen, 54.490 mijl of 100.916 km beslaat. Jawel, je leest het goed. De kustlijn zónder fjorden, baaien of eilanden is 1.367 mijl lang, ofwel 2.532 km. Snel de juiste pagina terugvinden is hoe dan ook aangenaam. De bladwijzer die daar nu, hoofdstuk V bladzijde 176,  dienst voor doet, is een visitekaartje. Roald Iversen, staat er op. Er staat ook een zeilboot op. Niet zijn zeilboot. Die heet Jazz en ligt in de haven van Trondheim. Roald was adjunct professor theologie en is nu met pensioen. In lange winters vertaalt hij jazz-nummers in het Nynorsk, vandaag hielp hij ons met afmeren. Hij steekt zijn bewondering voor onze boot niet onder stoelen of banken en in de paar dagen dat we hier liggen slaan we meer dan één praatje met hem. 

29 mei 2022. Onze tocht van Håholmen naar Trondheim begint woelig. We moeten Hustadvika voorbij, nog maar eens een berucht stuk kust waar de open zee vrij spel heeft. En wij alle kanten op gewipt worden als op een kermisattractie. Maar van zodra we de Trondheimsleia opvaren met eilanden aan weerszijden wordt alles terug rustig. Het weer klaart op en onder een heerlijke lentezon varen we nu langs lage rotsen met in de verte besneeuwde bergen. Het doet me denken aan de fantastische landschappen op de achtergrond van middeleeuwse schilderijen. Bijbelse bergen. Ik maak veel foto’s maar weet nu al dat deze immensiteit niet te pakken is.

Onderweg ankeren we op een magisch plekje. Hammarneset. Verlaten inham, steile hellingen met dennenbossen, gelige rotsen. Als de zon zakt danst de reflectie van het water op de rotswand die steeds mooier kleurt in het avondlicht. Heel bijzonder is de vloedlijn met zijn rand van donkergroene wieren die ontdubbeld wordt in het water. Ik zie dikke bloemmotieven, en wollige vissen.

De geschiedenis van Trondheim, die begint bij beruchte Viking Olav Tryggvason die zich op zijn plunderend pad tot het Christendom bekeert. Bij zijn terugkeer naar Noorwegen wordt hij koning en legt dit nieuwe geloof op, met geweld waar nodig. Zijn opvolger Olav II gaat nog driester tekeer en bekoopt dat met zijn leven. Olav II wordt Heilige Olav en beschermheilige van Noorwegen, en Trondheim een bedevaartsoord. Pelgrims komen van overal naar de Nidaros domkirke, een indrukwekkende kathedraal. Vandaag is Trondheim een levendige stad, met veel studenten, gerestaureerde houten pakhuizen met hippe winkels en koffiebars. Door de stad slingert zich de Nidelva rivier.

We zijn met de fietsjes op pad om Trondheim te ontdekken en hebben in het erg toeristische bezoekerscentrum twee kaartjes gekocht om de kathedraal te bezoeken. Gotische bogen reiken ambitieus hoog richting hemel, glasramen imponeren met intense kleuren. Het is veel, het is overdonderend. Een priester draagt een mis op voor een paar toehoorders maar de sereniteit ervan wordt overstemd door een gids die, -in middeleeuws kostuum- simultaan een groep toeristen te woord staat. De stem van de laatste galmt het meest… Nidaros Domkirke, groots en een tikje te luid.

Niet veel verder staat er nog een kerk. De Vår Frue Kirke, of Onze Lieve Vrouwekerk. Ze oogt sober en een stuk bescheidener dan de kathedraal en ik ben benieuwd naar het interieur. Maar het eerste wat me bij het binnenkomen treft is de warme geur van koffie. En versgebakken wafels. Ik zie een groep wat haveloos uitziende mensen verspreid aan tafeltjes zitten, enkelen spelen een partijtje schaak, iemand begint iets voor te dragen van achter een microfoon. Een paar dames staan gezellig kletsend af te wassen in een geïmproviseerde keuken. Men zegt dat Noorwegen het rijkste land van Europa is. Of dat waar is weet ik niet. Maar wat zeker is, is dat ook een welstellende maatschappij als deze haar schaduwzijde heeft. En die zit hier in deze kerk. Ik voel me een indringer in deze cocon van belangeloze naastenliefde en haast me, een beetje verward, de kerk uit.

1 juni 2022. We varen de Trondheimfjord uit. Gisteren was het warm, bijna zomers zwoel zelfs. Vandaag begon met regen, nu breekt de zon alweer met geweld door blauwe wolken. Fjord, bergflanken, lucht, alles krijgt een vreemde, blauwe gloed. Later op de avond wanneer we achter ons anker dobberen, merken we dat het hier niet meer echt donker wordt. Niet donker, maar blauw.

In onze vaargids het visitekaartje van Roald. En notities van leuke plekjes die we volgens hem niet mogen overslaan op onze tocht noordwaarts. ‘Iedereen wil naar de Lofoten, zei hij nog, maar vergeet vooral Helgeland niet, het is een schitterend vaargebied…’

Van roze wolken, een vuurtoren en ‘de laatste Viking’

Posted on by
2

26 mei 2022. Ona. 62°51’ N 6°33’ E.

Zon, blauwe lucht, geen wolkje te bekennen…

‘Heb je zin om de vuurtoren op te gaan, ik heb de sleutel? We kunnen net op tijd zijn voor de zonsondergang!’

Dat laten we ons geen twee keer zeggen, trekken snel jas en muts aan en lopen de vriendelijke Noor achterna. Hij is de schipper van de grote Grand Banks motorboot die achter ons aan de steiger afgemeerd ligt. Er volgt een niet helemaal duidelijk verhaal van familie die hier in het oude loodshuis woont waardoor hij over die sleutel beschikt. ‘Hier’, dat is het eilandje Ona. We zijn er vandaag in vijf uur en met een heerlijk zeilweertje heen gevaren vanuit Ålesund.

Ålesund was mooi. Maar ook druk. En een beetje platgelopen door groepen toeristen van de cruiseboten die hier dagelijks aanmeren. De stad leeft op het ritme van die cruiseschepen. Winkels gaan open als de passagiers als een golf komen aanrollen en sluiten in de late namiddag als ze naar hun drijvende hotels terugspoelen. Je hoort hier Amerikaans, Spaans, Frans en zelfs Nederlands. De stad heeft een wat ongewone uitstraling. Na een allesverwoestende brand in 1904 werd voor de heropbouw gekozen voor de Jugendstil die toen in de mode was. Statig, kleurrijk en niet zo Noors uitziend zijn de gebouwen. Kleurrijk zijn ook de fresco’s in de mooie kerk. En voor een schitterend uitzicht over de stad moet je naar uitkijkpost Fjellstua, je zal je de klim van 614 traptreden hoog niet beklagen. En voor ik het vergeet, mocht je hier ooit komen, ga dan zeker eens langs bij shipchandler Sverre Eidsvik, een heerlijke winkel.

Maar nu zijn we dus in Ona en op weg naar de vuurtoren, Ona Fyr. De zon kwam vandaag op om vier uur en gaat onder om elf uur. Dat is drie uur meer licht dan nu in België… Maar als we bij de toren aankomen blijkt de man een verkeerde sleutel mee te hebben. Hij snelt terug naar het dorp en komt even later terug. We klauteren omhoog, via een ijzeren draaitrap en een bijna verticaal houten trapje, en nét wanneer de zon de horizon aantikt staan we boven. We voelen ons de koning te rijk. Hier kijk je 360° om je heen, in het westen gaat de zon onder, daaronder net achter de kade, ligt de boot en in het oosten kleuren de wolken ineens helemaal roze. Beneden bontgekleurde huisjes op een kluitje.

Amper 12 mensen wonen er nog permanent op Ona, dat enkel via een ferry in verbinding staat met het vasteland. Tijdens het toeristisch seizoen, dat nog moet beginnen, komen er tweedeverblijvers en dagjesmensen. Nu is het er stil. Puur. En mooi.

28 mei 2022. Håholmen. 63°1’ N 7°24’ E.

Regen, wind, geen stukje blauwe lucht te bespeuren…

‘Wil je de ‘Saga Siglar’ zien? Eigenlijk is het museum gesloten maar ik heb de sleutel. Als je wil kan je gaan kijken. Of weet je, ik ga alvast voor jullie openmaken.’

‘De laatste Viking’, zo wordt Ragnar Thorseth wel genoemd. Een avonturier zoals je er maar weinig hebt. Als prille twintiger roeide hij van Noorwegen naar Lerwick op de Shetland eilanden en nog niet zo lang geleden deed hij, een krasse zeventiger intussen, die prestatie nog eens over. In alle jaren daartussen beleefde hij tal van avonturen. Het strafste moet wel de wereldomzeiling eind jaren ’80 geweest zijn met de ‘Saga Siglar’, een reconstructie van een vikingschip. Met die tocht wilde hij aantonen dat de Vikingen nog vóór Colombus Amerika hebben ontdekt. Helaas leed het schip in 1992 schipbreuk in Spanje en hier op Håholmen staan de restanten. Het eiland was eigendom van de mama van avonturier Ragnar. Toen het met de visserij niet meer zo goed ging, werden alle huisje van het vissersdorp gerestaureerd tot zeer instagrammable cottages. En niet alleen kreeg Ragnars gestrande schip hier een onderkomen, er is nog een replica gebouwd waarmee toeristen in de zomer tochtjes kunnen maken.

Het mag dan nu wel pokkenweer zijn, het is hier stil. Puur. En mooi.

Van Bergen naar Ålesund, met Judy als gids..

Posted on by
2

Langsheen de westkust van Noorwegen staat een constante stroming van zuid naar noord. Waait het strak uit het Noorden, dan botsen en knotsen wind en stroom tegen elkaar op. Bij Statt weerkaatst die warrige watermassa nog eens tegen hoge klippen en kan de zee er in een ware heksenketel veranderen. Het is dan ook een van de meest beruchte kapen van Noorwegen. Het lijkt wel een boze, gebalde vuist waar je voorbij moet. Wordt het te bar, dan escorteert de kustwacht kleine bootjes bij hun passage. Er is zelfs begonnen met de aanleg van een tunnel onder die kaap door. Een tunnel die zo groot zal zijn dat een cruiseschip er doorheen zal kunnen…

De Noorse kustlijn is grillig gerafeld en bezaaid met eilanden en rotsen en vaak is niet eens duidelijk wat vasteland is en wat eiland. Bij het zien van de kaarten kan je in een kramp schieten, een route uitzetten is een hele toer. Elektronische kaarten hebben het voordeel dat je kan in- en uitzoomen maar toch ben je telkens weer het overzicht kwijt. Al die rotsen en rotsjes, stenen en kruimels, het heeft iets van abstracte kunst.

Onze route is dan ook geen rechte lijn noord maar krult en kronkelt mee met fjorden, inhammen, rond eilanden en kapen en langs zoveel afmeerplekken dat je hoofd ervan tolt. Om hierbij -letterlijk- het noorden niet kwijt te raken zijn goede kaarten en ook goede vaargidsen een noodzaak. Mijn favoriete gids is het boek van Judy Lomax, dat simpelweg Norway heet en een schat aan informatie biedt. En op een manier die ons bevalt, met beschrijvingen die beknopt zijn maar accuraat. Maar er staat veel meer in dan in één reis haalbaar en het is telkens selecties maken van haar selecties…

Op weg van Bergen richting Sognefjord kiezen we eerst voor Herdla en dan Skjerjehamn als overnachtingsplaatsen.

De Sognefjord is de derde langste fjord ter wereld en een toeristische trekpleister van formaat. We zouden de 204 km helemaal heen en terug kunnen varen maar dat is tijdrovend en veelal op motor. We verkiezen de tip van Judy om het met een snelle toeristenferry te doen. En wat blijkt? We hoeven daar niet nóg een haven verder voor te varen zoals vermeld in haar boek (editie 2016). Want vlakbij de kade waar we afgemeerd liggen blijkt de express-boot Bergen-Flåm nu ook een halte te hebben. En zo snellen we een dag later in een postkaart-decor aan 33 knopen naar Flåm, het eindpunt in de Sognefjord. Besneeuwde bergtoppen, imposante watervallen, lieflijke dorpjes en fruitbomen in bloei… De tickets zijn niet goedkoop maar hun geld wel waard! 

Van de Sognefjord gaat het naar Statt en Judy licht de mogelijke routes een voor een duidelijk toe. Voor het eerst sinds onze aankomst in Noorwegen gaan we weer ‘buitenom’, de volle zee op.

Het naar buiten varen tussen de wirwar van rotsen valt best mee omdat het er zo diep is dat de meter niets meer aangeeft. 100 tot 300, soms wel 500 meter staat er op de kaart. En al lijken de lage rotsen of scheren soms zo dichtbij dat je denkt ze te kunnen aanraken, ook dan blijft het 80, 50 tot 20 meter diep. 20 meter, dat is ongeveer even diep als onze mast hoog is. Met een diepgang van 2 meter niets om je zorgen over te maken dus. En op geïsoleerde rotspartijen staan duidelijke bakens. En de branding zegt genoeg..

De scheren waar we langs varen zijn laag, grijsgroen en rotsachtig, soms staat er een schriel struikje of boompje op. Ver op de achtergrond zien we kolossale stompe oer-bergen, zwartblauw met witte vlekken van sneeuw. De dichtbijgelegen scheren schuiven snel voorbij terwijl het massieve decor met de bergen ogenschijnlijk op zijn plaats blijft. Zo verandert het landschap onophoudelijk, wat een beetje bevreemdend werkt. Je zou er het gevoel voor maat en afstand bij verliezen.

Eens op zee is er absoluut geen stress nodig voor de passage rond Statt. Er staat een zwakke zuidenwind en de zee is kalm.

Voorbij Statt varen we weer naar ‘binnen’ en via Sandshamn en het lieflijke Borgarøya vervolgen we onze weg richting Ålesund. In Judy’s boek zijn we inmiddels bij een nieuw hoofdstuk aangekomen. Van ‘Fjord Norway’ naar ‘The Way North’…